ZMIANY W PROCEDURZE CYWILNEJ posiedzenia zdalne, doręczenia przez portal, przeprowadzenie dowodów w ramach posiedzenia zdalnego, mediacja na odległość

Dnia 14 marca 2024 weszły w życie kolejne przepisy wprowadzające zmiany do kodeksu postępowania cywilnego (dalej k.p.c.), na podstawie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy – prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy – kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw z dnia 07.07.2023 r. (Dz.U. z 2023, poz. 1860) (dalej Ustawa).

Ustawa wprowadza regulacje dotyczące doręczania pism sądowych profesjonalnym pełnomocnikom, co z kolei implikuje obowiązek posiadania przez nich konta w portalu informacyjnym sądu. Zdecydowana większość z nas dostęp do portalu posiada od wielu lat i sprawnie się w nim porusza, ciekawostką jest jednak nałożenie przez ustawodawcę obowiązku założenia takiego konta również przez biegłych wpisanych na listę biegłych sądowych (art. 157 § 1 PrUSP). W ten sposób biegli będą mieli również możliwość obecnie zapoznania się z aktami sprawy za pośrednictwem portalu (art. 284 k.p.c.).

Pozytywnie należy ocenić modyfikację art. 9 k.p.c., który nie tylko uprawnia strony do przeglądania akt sprawy w portalu informacyjnym, ale również umożliwi stronom pobieranie z portalu informacyjnego odpisów kopii lub wyciągów z akt sprawy.

Swoje odzwierciedlenie w procedurze znalazły również częściowo zmodyfikowane regulacje dotyczące posiedzeń zdalnych, wprowadzone przez ustawodawcę jako rozwiązanie czasowe w związku z pandemią COVID-19. Przechodząc do szczegółów zwrócić należy uwagę, że po nowelizacji wyznaczenie posiedzenia zdalnego może nastąpić zarówno z urzędu  jak i na wniosek osoby (strony lub świadka), która wskazała swój adres email, o ile osoba ta w terminie dni 7 od dnia doręczenia jej zawiadomienia albo wezwania na posiedzenie złoży taki wniosek.  

Jeśli to przewodniczący wzywa na posiedzenie zdalne daną osobę, musi ona zgłosić zamiar zdalnego udziału w posiedzeniu najpóźniej na 3 dni robocze przed wyznaczonym terminem posiedzenia (art. 151 § 5 k.p.c.). W przypadku bowiem braku zgłoszenia zamiaru, o którym mowa, czy też braku wniosku o wyznaczenie posiedzenia zdalnego, osoba, która ma w nim uczestniczyć, musi stawić się w sądzie bez odrębnego wezwania.

Nowym rozwiązaniem dotyczącym postępowania dowodowego jest obecnie możliwość zgłoszenia wniosku o przeprowadzenie dowodu w ramach posiedzenia zdalnego, w tym przesłuchania świadka lub nawet samej strony. W takim jednak przypadku strona może sprzeciwić się przesłuchaniu świadka poza salą sądową w ramach posiedzenia zdalnego mając na to termin 7- dniowy liczony od dnia uzyskania informacji o zamiarze przeprowadzenia dowodu w taki sposób (art.263 ¹ kpc). Wydaje się zatem, że sprzeciw może dotyczyć wyłącznie przesłuchania świadka (czy strony) w miejscu dowolnym, nie zaś w budynku innego sądu.  Wyjątkiem w tym zakresie pozostaje wezwanie i przesłuchanie biegłych, którzy mogą być przesłuchiwani z dowolnego miejsca i strona nie może się temu sprzeciwić

Zarządzenie przy tym przez Sąd przeprowadzenia czynności z udziałem biegłego na sali sądowej nastąpi dopiero wówczas, gdy wiarygodność przedstawionej opinii budziłaby wątpliwości, czy też strona złożyłaby w tym zakresie uzasadniony wniosek (art. 284§3 kpc).

Na koniec nie sposób nie wspomnieć o możliwości przeprowadzenia postępowania mediacyjnego przy użyciu urządzeń technicznych pozwalających na jego przeprowadzenie na odległość, oczywiście za zgodą obu stron (art. 183¹¹ k.p.c.).

autor artykułu Katarzyna Jurewicz-Kopeć- radca prawny