mObywatel – rewolucja w zakresie dokumentów tożsamości

W dniu 14 lipca 2023 r. w życie weszły przepisy ustawy z dnia 26 maja 2023 r. o aplikacji mObywatel, zwanej dalej „Ustawą”. Celem Ustawy jest zrewolucjonizowanie zasad funkcjonowania dokumentu tożsamości. Nowe przepisy zrównują bowiem moc tradycyjnego dowodu osobistego z dokumentem elektronicznym, który każdy obywatel może posiadać w swoim telefonie. Oznacza to, że od teraz aplikacja w telefonie będzie miała taką samą wartość jak tradycyjny dowód osobisty.

Zakres zastosowania dokumentu mObywatel opisany został w art. 7 ust. 4 Ustawy, który sanowi, że jeżeli z przepisu prawa wynika obowiązek stwierdzenia tożsamości lub obywatelstwa polskiego na podstawie dokumentu tożsamości, w szczególności na podstawie dowodu osobistego, obowiązek ten uznaje się za spełniony w przypadku stwierdzenia tożsamości lub obywatelstwa polskiego na podstawie dokumentu mObywatel.

Oznacza to, że obywatele mogą używać aplikacji jako równoprawnej alternatywy dla dokumentów tradycyjnych np. u notariusza, w sądzie, w urzędzie, a począwszy od dnia 1 września 2023 r. także w banku. Ustawa przewiduje jednak, że dokumentem mObywatel nie będzie można posługiwać się składając wniosek o nowy dowód osobisty, oraz przekraczając granicę kraju.

Z punktu widzenia praktyki dokonywania czynności prawnych z osobami posługującymi się dokumentem elektronicznym kluczowym pytaniem jest pytanie o to w jaki sposób należy weryfikować tożsamość osoby posługującej się takim dokumentem? Mówiąc wprost w jaki sposób osoba, której okazywany jest taki elektroniczny dokument może dokonać weryfikacji tego, czy to co widzi jest autentycznym dokumentem, a nie specjalnie spreparowaną grafiką wyświetlaną na urządzeniu osoby, która podaje nam swoje dane.

Ustawa przewiduje, że weryfikacji dokumentu elektronicznego można będzie dokonać z wykorzystaniem aplikacji mObywatel, poprzez odczytanie kodu QR na urządzeniu osoby sprawdzającej autentyczność dokumentu. Skuteczność i bezpieczeństwo tego rozwiązania pozwoli ocenić dopiero praktyka, w chwili obecnej możemy uznać jedynie, że co od zasady zmiany wynikające z Ustawy są zmianami pozytywnymi. Negatywnie należy ocenić to, że weryfikacja dokumentu elektronicznego jest możliwa wyłącznie poprzez zainstalowanie aplikacji mObywatel na swoim urządzeniu, ponieważ w praktyce oznaczać będzie to przymus korzystania z aplikacji mObywatel dla osób, które nie chcą jej posiadać ale z jakiegoś powodu znajdą się w potrzebie zweryfikowania tożsamości innej osoby np. zawierając umowę sprzedaży.