Autorskie prawa osobiste a zmiany w utworach – na co zwrócić uwagę?

Czy broszury reklamowe, foldery promocyjne oraz inne materiały marketingowe mogą być chronione prawem autorskim? To pytanie, które często pojawia się w kontekście współpracy copywriterów, grafików, artystów z firmami działającymi w branży kreatywnej. Jeśli dana broszura czy folder spełnia kryteria utworu, jej autorowi przysługują określone prawa, w tym prawo do nadzoru nad ewentualnymi zmianami w treści.

Kiedy broszura reklamowa staje się utworem?

Zgodnie z Ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych, utworem jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze. Aby broszura reklamowa mogła być traktowana jako utwór, musi:

• być wynikiem kreatywnego wysiłku autora,
• mieć indywidualny charakter (jej treść powinna być na tyle oryginalna, że inna osoba, opracowując podobny materiał, nie stworzyłaby identycznej broszury).

Jeśli broszura spełnia te warunki, podlega ochronie prawnoautorskiej, a wszelkie jej modyfikacje wchodzą w zakres tzw. prawa zależnego.

Kto może wprowadzać zmiany w utworze?

Zgodnie z art. 2 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, opracowanie cudzego utworu – w tym jego modyfikacja, adaptacja czy tłumaczenie – podlega ochronie prawnej. Oznacza to, że każdy może wprowadzać zmiany w utworze. Należy jednak pamiętać, że aby wykorzystywać zgodnie z prawem taki „zmodyfikowany” utwór niezbędne jest uzyskanie zgody autora utworu „pierwotnego”.

W praktyce często zdarza się jednak, że twórcy podpisują umowy, na mocy których udzielają zleceniodawcy (podmiotowi zlecającemu wykonanie prac) szerokiego prawa do wykonywania praw zależnych. Prawidłowo przygotowana umowa, powinna zawierać w swojej treści klauzule umożliwiające podmiotowi zlecającemu przygotowanie prac pełną swobodę w zakresie wprowadzania zmian. Tego rodzaju postanowienia pozwalają na:

• dowolne modyfikowanie treści utworu, w tym powierzenie ich realizacji osobom trzecim,
• wykorzystywanie zmodyfikowanej wersji bez konieczności informowania pierwotnego autora oraz bez konieczności uzyskiwania jego zgody.

Czy autor musi być informowany o zmianach jego utworu?

Choć autorskie prawa osobiste są niezbywalne to w przypadku odpowiedniego zredagowania umowy podmiot, który zlecił przygotowanie utworu i nabył do niego autorskie prawa majątkowe nie będzie zobowiązany do informowania autora utworu pierwotnego o tym, że jego utwór został w jakiś sposób zmodyfikowany. Z tego względu kluczowe jest staranne opracowanie umów zawieranych przez przedsiębiorców w ramach prowadzonej działalności. Precyzyjnie sformułowane postanowienia umowne zapewniają zleceniodawcom znaczną autonomię w zakresie ewentualnych modyfikacji, a jednocześnie umożliwiają stronom umowy szybkie i jednoznaczne ustalenie treści łączącego je stosunku prawnego w przypadku pojawienia się wątpliwości co do treści umowy. Spory prawne dotyczące własności intelektualnej z reguły nie należą co łatwych oraz szybkich w rozwiązaniu, dlatego też warto poświęcić czas na dopracowanie odpowiedniej umowy, aby w przyszłości uniknąć wieloletnich sporów.

autor : Wojciech Kościuk-radca prawny