Możliwość wykorzystania nazwiska lub pseudonimu w scenariuszu gry lub serialu

Czy Twórca tworząc dialogi w scenariuszu (np. gry lub serialu) może swobodnie wykorzystać imię i nazwisko lub pseudonim jakiejś gwiazdy lub innej osoby powszechnie znanej? Na przykład muzyka lub sportowca?

Każde nazwisko, także gwiazd czy osób powszechnie znanych, podlega ochronie prawnej, a ochrona ta wynika głównie z przepisów o dobrach osobistych, które zawarte zostały w kodeksie cywilnym. Ochrona nazwiska może mieć swoje źródło także w ustawie prawo własności przemysłowej, ponieważ dopuszczalne jest zastrzeżenie nazwiska lub pseudonimu jako znaku towarowego. Nazwisko jako znak towarowy może zostać zarejestrowane jako tzw. znak słowny, a także jako element znaku kombinowanego np. znaku słowno-graficznego.

Tym samym jeżeli twórca scenariusza ma zamiar wykorzystać nazwisko lub pseudonim jakiejś osoby, należy dokładnie przeanalizować czy takie wykorzystanie nie będzie naruszać prawa ochronnego udzielonego na znak towarowy oraz czy nie będzie naruszać dóbr osobistych jakiejś osoby.

Co do kwestii związanych z ochroną znaków towarowych to za niezbędne minimum należy uznać przeszukanie dostępnych baz zarejestrowanych znaków w celu ustalenia, czy konkretne nazwisko lub pseudonim nie są znakiem towarowym.

O wiele bardziej złożona jest weryfikacja tego, czy konkretny przypadek użycia nazwiska lub pseudonimu nie narusza dóbr osobistych osoby, której nazwisko lub pseudonim twórca ma zamiar wykorzystać. Każdorazowo rekomendujemy aby w takim przypadku dokonać wnikliwej analizy przypadku, która będzie uwzględniać następujące aspekty:

• weryfikacja czy sposób eksploatacji nazwiska lub pseudonimu nie jest obraźliwy, szkalujący, prześmiewczy etc.
• weryfikacja w jakiej tematyce, realiach i czasach będzie osadzona akcja  scenariusza (istnieje ryzyko, że osoba, której nazwisko lub pseudonim wykorzystano uzna np. że wykorzystanie jego nazwiska w określonych realiach, otoczeniu, kontekście narusza jego dobra osobiste).
• weryfikacja w jakim zakresie wykorzystane zostanie nazwisko lub pseudonim tj. czy będzie to tylko swobodne wtrącenie w jakimś pobocznym dialogu, które de facto niczego nie wnosi do treści scenariusza, czy też będzie to próba zwiększania zasięgów, lewarowania się na nazwisku lub pseudonimie jakiejś osoby. Istnieje bowiem realne zagrożenie, że w niektórych przypadkach wykorzystanie nazwiska lub pseudonimu będzie stanowiło quasi  „character merchandising”, który na pewno wymaga uzyskania odpowiedniej zgody.

Szczególnego podkreślenia wymaga również, że analogicznie należy badać wykorzystanie nazwisk, pseudonimów, nazw postaci fikcyjnych. Wyjaśnić należy, że ochrona prawna nazwisk, pseudonimów i nazw postaci fikcyjnych nie ma źródła bezpośrednio w tzw. dobrach osobistych (bo te w pewnym uproszczeniu przysługują tylko osobom żyjącym), lecz głównie w przepisach o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz prawie własności przemysłowym.

Konkludując stwierdzić należy, że co do zasady brak jest norm prawnych zakazujących wprost wykorzystania w swojej twórczości nazwiska lub pseudonimu jakiejś osoby, jednak nie może to oznaczać pełnej dowolności w działaniach osoby wykorzystującej dane nazwisko czy pseudonim. Z tego powodu zawsze należy dokładnie przeanalizować czy to co zamierzamy zrobić nie spowoduje finalnie naruszenia dóbr osobistych lub innych praw przysługujących osobie posługującej się danym nazwiskiem lub pseudonimem.